Reportajen: Marçelo C Colo.
OE-CUSSE (Lifaupress) : Estudante foun na’in 688 husi Eskola Sekundaria Geral Palaban (SGP), Pante Makasar, inisiu Janeiru 2025 iha area eskola ne’ebe lokalizadu iha bario Palaban, Aldeia Sanane, Suku Costa, Oé -Cusse, RAEOA.

ORIENTASAUN : Ambiente Orientasaun ba estudante foundationen iha Eskola Sekundaria Jeral Balaban, Pante Makasar, Oe-Cusse, loron 9 Janeiru 2025. RAEOA. Foto LP/Marcelo.
Orientasaun ba estudante foun ne’e, fasilta husi Komisaun ida ne’ebe kompostu husi organizasaun estudante Eskola SGP, Manorin sira no membru Grupu Isar Bendera.
Metudu Orientasaun ne’e adere liu ba materia edukativu, la uza asaun kastigu ka haterus estudante foun sira. Iha orientasaun nee, fo opurtunidade ba esyudante sra kunhese malu, kunhese ambiente eskola, estrutura eskola, kuda ai – funan, ai – oan no hamoos area éskola hodi haburas ambente .
Atu konsntrasaun ba orientasaun, no la’o di’ak no susesu, Diretor Eskola SGP, Juvinal da Cruz Salu ho nia estrutura tomak, estabelese koopersaun ho PNTL hodi fo palestra ba Estudante foun sira kona-ba seguransa, dixiplina regra sinais tranzitu, seguru iha estrada, prevene krimi, atu labele kontra Diretu Umanu.
Polisia rekunhese asaun violensia balun dalaruma involve estudante sira, tanba problema sai mos membru grupu arte marsiais ou artirituais.
Aktus sira ne’e, prejudika prosesu aprendizajen no professor sira, no inklui prejudika mos Inan – aman sira ne’ebe sakrafika an, hakarak luta ba oan sira livre husi krimi no susesu iha futuru.

Tuir Segundu Komandante Eskoarda Polisia Pante Makasar, Damião da Conceicao, krimi iha format rua, krimi publiku no semi publiku. Krimi, nuudar aktu violentu husi ema ida ba ema ida, ho nia impkatu vitima kanek, moras no mos bele lakon vida.
“ Nuudar estudante presiza hatene saida mak krimi, hodi prevene aan involve krimi, hanesan baku malu, krimi indelogia, na’ok no ko’alia liafuan la edukadu ba ema seluk, ne’ebe hamonu ema nia dignidade,” nia dehan.
Segundu Komandante Eskuadra ne’e mos alert aba estudante sira, atu respeita igualdade jeneru, labele halo diskriminasaun ba ema, hanesan ema ho difisiensiam LGBT no seluk tan.
Orientasaun ne’e remata ho serimonia sunu atributu orientasaun, hanesan papa nama no sunu Api unggun. Liuhusi serimonia ne’e, hametin tan amizade no unidade, raternidade, la iha diferensia entre ema foho no ema sidade. (*)